بی اختیاری ادراری
بی اختیاری ادراری
|
|
تکامل طبیعی دفع:
تکامل کمترل ادرار کردن و دفع مدفوع شامل بلوغ شناختی و جسمی است و قویا تحت تاثیر مسائل فرهنگی میباشد. آموزش اجابت مزاج در فرهنگهای مختلف و در گروههای اقتصادی مختلف متفاوت میباشد.در سرار دنیا آموزش اجابت مزاج و سنی که در آن سن، فرد تسلط کامل بر اجابت مزاج پیدا میکند کاملا متفاوت است.
کنترل ارادی اسفنگتر مقعد و مجرای ادرار بین ١٨ ماهگی تا ٢٤ ماهگی است. در ١٥ماهگی دوست دارد روی توالت بنشیند و میتواند در فواصل ادرار کردن ٢ تا ٣ ساعت خشک بماند، در ١٨ ماهگی اگر از او سوال شود آیا میخواهد به توالت برود یا نه ممکن است با حرکت سر بگوید نه، وقتی موقع ادرار کردن نزدیک می شود کلماتی از قبیل " اوه" به زبان میآورد و نشان میدهد که باید ادرار کند. در ٢١ ماهگی با اشاره به شلوارش نشان میدهد که خود را تر کرده است و دفعات ادرار کردن زیاد میشود و ممکن است تعداد دفعاتی که خود را خیس میکند نیز چندین برابر شود. در ٢ سالگی کودک بهتر میتواند ادرار خود را کنترل کند و تقریبا همیشه احتیاج خود را برای دفع ادرار و مدفوع بیان میکند. در٥/٢ سالگی فاصله بین ادرار کردن طولانی میشود، کودک وسط ادرار کردن مکث کوتاهی میکند و دوباره به فعالیت خود ادامه میدهد.
مقدمات و شروط لازم برای بدست آوردن کنترل اجابت:
توانایی کودک در تشخیص احساس دفع ادرار و مدفوع
رفتن به دستشویی
توجه لازم برای نشستن بر توالت در زمان لازم
اهمیت کسب رضایت والدین برای کودک
فهمیدن نتیجه عملی که از او خواسته میشود
اجتناب از رفتار متناقض
کل دوره آموزش اجابت مزاج میتواند تا ٦ ماه به طول بینجامد و نباید در این کار تعجیل کرد. روابط موفق و خوب بین والد و فرزند در حول و حوش هدف بدست آوردن تسلط کامل بر دفع میتواند زمینه را برای آموزش فعال والدین در آینده فراهم سازد.
( برای مثال: اخلاق خوب، مهربانی، قوانین و مشخص کردن محدودیتها).
بی اختیاری ادرار:
بیاختیاری ادرار عبارتست از ناتوانی در کنترل ادرار در سنی که کودک باید قادر به کنترل ادرار خود باشد.
بیاختیاری ادرار به میل عمدی یا سهوی به ادرار کردن تعریف میشود. شدت این عارضه با دفعات ادرار کردن معین میگردد. مقدار ادرار به خودی خود علامت تشخیصی قلمداد نمیشود.
بیاختیاری به دو نوع بیاختیاری: در طول روز و شب ادراری تقسیم میشود.
توانایی کنترل ادرار تا ٤ سالگی در صبح و تا ٦ سالگی در شب بدست میآید.
تقسیم بندی دیگر بی اختیاری ادرار:
اولیه : یعنی بیاختیاری ادرار در کودکی که هرگز توانایی کنترل ادرار خود را نداشته است.
ثانویه: یعنی بیاختیاری ادراری در کودکی که حداقل ٦ ماه کنترل ادرار خود را داشته است.
معیارهای تشخیصی برای بی اختیاری ادرار:
ü میل تکرار شونده به ادرار در رختخواب یا لباس ( خواه عمدا یا سهوا)
ü رفتار از نظر بالینی معنادار باشد و دو بار در هفته به مدت حداقل سه ماه متوالی همراه با ناراحتی یا آسیب در زمینههای اجتماعی، تحصیلی ( شغلی) یا سایر زمینههای عملکردی مهم و معنادار ظاهر شود.
ü حداقل سن زمانی ( یا سطح رشد همتراز) ٥ سال باشد.
ü رفتار به علت اثر فیزیولوژیک مستقیم داروها (مانند داروی ادرارآور) یا ناراحتی عمومی بدن
( مانند دیابت، اسپینابیفیدا، اختلال تشنجی) نباشد.
ü نوع را معین کنید:
فقط شبانه
فقط روزانه
شبانه و روزانه
بیاختیاری ادرار یک نشانه با علل مختلف است که شامل تفاوتهای تکاملی، بیماری عفونی یا استرس روانی میباشد. بیاختیاری اولیه معمولا با شرح حالی از کنترل اکتسابی دیررس درمثانه همراهی دارد. گاهی آنرا به یک بیماری ارثی نسبت میدهند. هر چند اکثر کودکان با مشکل بیاختیاری ادرار، مشکلات روانپزشکی ندارند اما اتفاقات استرسآور زندگی میتوانند عاملی برای شروع اختلال در کنترل مثانه باشند.
فیزیولوژی خواب ممکن است نقش مهمی در بیاختیاری ادراری در شب داشته باشد و وجود آستانه بالای بیداری به طور شایع به چشم میخورد.
علت محتمل دیگرعدم کارکرد نامناسب عضله دترسور است به این صورت که وقتی که حتی در شرایطی که حجم کمی از ادرار در مثانه جمع میشود این عضله تمایل به انقباض غیرارادی دارد. همچنین کاهش ظرفیت مثانه میتواند با بیاختیاری ادرار همراه باشد و به طور شایع در کودکانی که دچار یبوست مزمن با راست روده متسع که منجر به فشار روی مثانه است، دیده میشود.
بین بیاختیاری ادرار و آشفتگی روانی که همگام با سن افزایش مییابد همبستگی وجود دارد. کودکان با آشفتگی روانی( مانند از دست دادن یکی از والدین بعلت طلاق یا فوت) بیش از کودکان دیگر دچار بیاختیاری ادرار میشوند. اما متاسفانه شاخصی که بتوان بطور پایا کودکان با اختلالات رفتاری را از کودکان ناآشفته مبتلا به شب ادراری تشخیص دهیم، در دست نیست.
و بیاختیاری که به دلیل آشفتگی روانی ایجاد میشود بیشتر از نوع بیاختیاری از نوع ثانویه است.(یعنی قبلا برای مدت زمان طولانی کنترل ادرارداشته است).
شیوع:
بی اختیاری ادرار شایعترین مشکل ادراری در کودکان است. بیاختیاری شبانه با شیوع ٧٪ در کودکان ٨ ساله و شیوع ١٪ در کودکان ١٥ ساله گزارش شده است.
شیوع بیاختیاری شبانه بیشتر ازبیاختیاری روزانه است و در بین دخترها شیوع بیشتری دارد. در خانوادههای پر جمعیت و خانوادههایی که پدر خانواده به هر دلیل غایب است بیاختیاری ادرار به طور واضحی دیده میشود.
علائم بالینی:
علائم بالینی که با یک شرح حال دقیق از کودک بدست بیایند میتوانند به پزشک در رسیدن به تشخیص مناسب کمک کنند.
باید مشخص شود که بیاختیاری در چه زمانی رخ میدهد؟ آیا شرایطی در همراهی با بیاختیاری ادرار وجود دارند؟ ( مانند: کابوس، آشامیدنیهای کافئین دار مثل چای و قهوه، یا روزهایی که کودک دچار خستگی مفرط میباشد.)، آیا کودک در گذشته کنترل ادرار خود را بدست آورده بوده است؟ آیا تغییری در الگوی ادراری به دنبال یک واقعه استرسآور مانند نقل مکان،تولد یک خواهر یا برادر، یا مرگ یکی از اعضای خانواده بوده است؟ و...
درمان:
پزشک بعد از گرفتن تاریخچه کامل بیماری از کودک و والدین جهت رد احتمال علت به وجود آورنده آن آزمایشهایی را در خواست میکند :
آزمایشات کامل ادرار و کشت ادرار، VCUG، و گاهی هم سونوگرافی ویا IVP برای بررسی بیشتر مورد نیاز خواهد بود. بعد از مشخص شدن علت زمینه ای شب ادراری به درمان آن پرداخته میشود (رفع عفونت ادراری و یا ناهنجاری احتمالیو ...) ازدرمانهایدارویی میتوان به داروی ایمی پرامین و د سموپرسین ا شاره کرد .این داروها باعث کاهش دفعات دفع ادرار( افزایش غلظت ادرار) و کاهشتولید آن میشوند.
آموزش به والدین :
این توصیه ها ساده وکارآمد و موثر هستند و کمک زیادی به رفع مشکل می نمایند.
١) کودک قبل از خواب مثانه خود را به طور کامل تخلیه کند . گاهی لازم است والدین این موضوع را به کودک یاد آوری کنند .
٢) محل توالت و مسیر عبور کودک به آن روشن و پرنور باشد تا کودک به خاطر ترس از رفتن به آن امتناع نکند.
٣) کودک در طول روز مایعات بنوشد و شبها و بعد از شام از خوردن مایعات اجتناب کند . محدود کردن مصرف مواد قندی در ساعات عصر و شب
کمک کننده است ولی به عنوان اصل کلی در درمان هر اقدامی که باعث احساس محدودیت یا استرس در کودک شود و یا القا کننده وابستگی وعدم استقلال باشد موفقیت چندانی ندارد .
٤) دادن اعتماد به نفس به کودک و عدم تنبیه و سرزنش والدین و سایر اعضای خانواده کمک زیادی به کودک میکند . اقداماتی از جمله تنبیه بدنی
محرومیت از مسافرت و مهمانی رفتن و جداکردن کودک از همسالان خود از کارهای اشتباه و استرس زا بوده که باعث عدم بهبوی و تشدید بیماریمیشود .
٥) دادن یک جایزه کوچک و تشویق کودک در صبح روزهایی که تشک او خشک است.
٦) عدم پوشک کردن کودک . زیرا انگیزه کودک برای بیدار شدن در طول شب و تخلیه کردن مثانه را از بین میبرد.
٧) شرکت دادن کودک در نظافت صبحگاهی محل خود مثل تعویض ملحفه و تشک . برای حفظ بهداشت قبل از رفتن به مدرسه حمام کند.
٨) استفاده از وسایل شرطی مثل زنگ اخبار که با کمی مرطوب شدن کودک به صدا در می آید در نتیجه کودک بیدار شده وبه توالت
می رود . اگر پیشرفت کودک ثبت شود وبه او نشان داده شود به دلیل تحریک حس همکاری وی در 80 تا 85 درصد موارد موثراست.
٩) اگر پزشک داروی ایمی پرامین یا د سموپرسین تجویز کرده است شروع اثر آن به 2هفته وقت نیاز دارد و برای جلوگیری از عود مجدد آن بهتر است دارو حداقل 5 ماه مصرف شود. این دارو ها بدون مشورت با پزشک نباید قطع شوند.
منابع:
